herinneringen, opgeslvalse_herinneringen_blog_EQlibre

De illusie van het geheugen en valse herinneringen

Mijn oog viel op een artikel in de krant over de Duits-Canadese psychologe Julia Shaw. Zij vergelijkt het geheugen met een soort Legodoos met losse stukjes. Als je een herinnering ophaalt, bouw je hetzelfde huis elke keer opnieuw. Hoe het huis er precies uitziet, hangt af van de stukjes die je kiest. Het is een huis, maar elke keer net anders.

Je geheugen, beweert zij, is dus feilbaar en je kunt valse herinneringen creëren. Zo kan het zijn dat je je iets herinnert wat niet echt gebeurd is. Zeer interessant, vond ik.

In mijn praktijk werk ik met herinneringen van mensen en niet zelden met herinneringen waarvan ik weet dat ze niet echt kunnen zijn. Bijvoorbeeld als het gaat over een herinnering uit de babytijd. Het opzienbarende is dat mensen in staat zijn een dergelijke herinnering te vormen en die levendig voor ze te zien, alsof het echt is gebeurd. Hoe kan dat?

Het experiment van Shaw

Shaw zette een experiment op waarbij ze vooraf informatie inwon bij de ouders van de proefpersonen over gebeurtenissen uit hun jeugd. Vervolgens vertelde ze de proefpersonen over verschillende gebeurtenissen die werkelijk hadden plaats gevonden in hun leven maar ze verzon een incident: een uit de hand gelopen ruzie waarbij de politie betrokken was geweest. Met suggestieve opmerkingen zoals: de meeste mensen hebben moeite een dergelijke herinnering direct naar boven te halen, wisten de meeste proefpersonen na drie gesprekken met haar zich het incident voor de geest te halen. Een gebeurtenis die nooit had plaats gevonden.

Valse herinneringen kunnen we met enige hulp, dus makkelijk maken. Het is beste griezelig te bedenken dat begeleiders – en ik ben daar een van- een dergelijke invloed kunnen hebben op mensen. Maar de creativiteit van het brein verbaast me niets. In onze dromen husselt het brein allerlei elementen bij elkaar tot een gesimuleerde gebeurtenis. Echter, als we wakker worden weten we dat het niet waar gebeurd is, het was maar een droom. Herinneringen geloven we wel waar te zijn.

Positieve valse herinneringen

In tegenstelling tot de werkwijze van Shaw, kunnen we het creatieve brein gebruiken om negatieve herinneringen om te zetten in meer positieve beelden. Met Matrix Reimprinting (een EFT techniek) werk ik met mensen aan negatieve of traumatische herinneringen. Nadat we de negatieve emotie van de herinnering hebben opgelost, laat ik de personen in gesprek gaan met hun Jongere Zelf in die specifieke herinnering. Wat heeft het Jongere Zelf nodig, waar heeft het behoefte aan, hoe kan de Jongere Zelf geholpen worden in deze situatie? We gaan uit van de bouwstenen die aanwezig zijn in de situatie. Dit betekent dat feiten zoals bijvoorbeeld het overlijden van een dierbare, niet veranderd kunnen worden maar wel de manier waarop dit verlies is beleefd. De nieuwe keuzes die gemaakt worden voelen bevrijdend en helend.

Er zijn collega’s van mij die ernstig bezwaar maken tegen een dergelijke manier van werken. Het lijkt dat ik als begeleider het verleden van iemand verander. Door de vragen die ik stel en integere suggesties die ik doe, maakt iemand een nieuwe herinnering van een gebeurtenis waarvan een aantal aspecten zijn verzonnen.

Door het onderzoek van Shaw zouden we kunnen stellen dat het samenstellen van valse herinneringen iets is wat we allemaal doen en dat een herinnering nooit helemaal de perfecte afspiegeling van een feitelijke gebeurtenis kan zijn. Eerder een samengesteld beeld op basis van de opgeslagen ingrediënten van onze waarneming. Elke herinnering die ik met mijn cliënt positief herkader, brengt opluchting en lichtheid. We bouwen het huis opnieuw, alleen dit keer niet met zwarte steentjes maar met witte steentjes.

 

Julia Shaw, De illusie van het geheugen Prometeus, 2016